Zonder Diogo Jota gaat Liverpool op onvoorspelbare titeljacht: ‘Voor rouw staat geen tijd’
Het nieuwe Liverpool van Arne Slot begint vanavond aan de jacht op titelprolongatie. De uitkomst valt nauwelijks te voorspellen. Wat kun je verwachten van een team dat nog volop in rouw is om het overlijden van Diogo Jota?
De verloren strijd om het Community Shield van afgelopen zondag op Wembley tegen Crystal Palace bood wellicht een voorproefje; het was een wisselvallig optreden van de kampioen. Bournemouth is vrijdag op Anfield de tegenstander in de eerste speelronde van de Premier League.
“Rouw kan de fysieke en mentale belastbaarheid verminderen”, zegt rouwdeskundige Esther van Apeldoorn. “Het zet je lichaam in een soort chronische stressstand. Bij de ene speler kan dat op dit moment zijn, bij een ander is dit al voorbij en bij een derde kan dit nog komen over een tijdje.”
Utrecht verloor Di Tommaso in 2005
Voor Jean-Paul de Jong is de situatie bij Liverpool herkenbaar. Op 29 november 2005 overleed zijn teamgenoot David di Tommaso in zijn slaap aan een hartstilstand. Terwijl De Jong wandelend met zijn hond en met zijn telefoon in de hand teruggaat naar twintig jaar geleden, heeft hij het zwaar.
“Ik verstop het liever”, zegt de toenmalige aanvoerder van FC Utrecht. “Ik weet dat het is gebeurd, maar ga liever niet terug in de tijd. Ik merk dat het nog heel veel met me doet. Het blijft een litteken.”
Bij een herdenkingsdienst voor Di Tommaso gaf De Jong destijds een emotionele speech. Die emotie zit er nog steeds.
Als eerbetoon besloot FC Utrecht het rugnummer vier van Di Tommaso nooit meer te gebruiken. En: “Zijn plek in de kleedkamer bleef leeg”, weet De Jong nog. “Daar ging niemand zitten.”
Het is precies zoals Liverpool doet met Diogo Jota. Diens rugnummer 20 blijft voor altijd van hem en zijn plek in de kleedkamer bleef dezelfde, ondanks dat hij er niet meer is.
Rouwdeskundige Van Apeldoorn herkent de gedachte. “Het is een mooi steunend gebaar”, zegt ze. “Het getal 20 zal altijd aan hem doen herinneren. Rituelen helpen. De kracht zit in de herkenbaarheid, herhaling en gezamenlijke betekenis.”
‘Weet je nog toen en toen?’
Diogo Jota overleed op 3 juli, tijdens de zomerstop, samen met zijn broer bij een auto-ongeluk. Na een bewogen periode moest Liverpool onder Slot beginnen aan de voorbereiding.
“Aan de ene kant zit de emotie en het verdriet, aan de andere kant moet je door met leven”, zegt Van Apeldoorn. “Rouwen is heen en weer slingeren. Beide kanten hebben aandacht nodig, dan hou je je het beste staande.”
Toen Di Tommaso overleed, zat FC Utrecht midden in het seizoen. Het rouwproces was volgens De Jong in goede handen bij coach Foeke Booy: “Ieder kreeg de ruimte om het op zijn eigen manier te verwerken. De één sprak er meer over dan de ander. Foeke heeft de verwachtingen en emoties heel goed gemanaged.”
“Iedereen rouwt anders, door een verschillende manier van omgaan met emoties en ook door verschillende culturen, zoals in het team van Liverpool”, zegt Van Apeldoorn. “Het helpt om ruimte voor jezelf te hebben, voor het delen van herinneringen en ook om gewoon weer te trainen. Die wisseling is belangrijk, dat je kunt ontladen en kunt opladen.”
De Jong vond het prettig dat er bij Utrecht gewoon openlijk over Di Tomasso werd gesproken. “Bijvoorbeeld bij iets grappigs in de kleedkamer. Weet je nog toen en toen? Dat maakt het proces heel hecht. Je deelt het verlies en daardoor komt het team dichter bij elkaar.”
“Bij mij kwamen in het krachthonk altijd herinneringen aan David naar boven”, gaat De Jong verder. “Daar zaten we daarvoor vaak samen. Dan mis je hem. Er hing ook een grote foto van David.”
‘Na rouw komt een komma, geen punt’
De eerstvolgende thuiswedstrijd van FC Utrecht tegen FC Groningen (0-2) ging twintig jaar terug verloren. “Er hing een gelaten sfeer”, weet De Jong nog. “De uitslag deed er niet toe. Dat gevoel kreeg ik. We hadden al verloren.”
Na verloop van tijd kwam de kracht weer terug bij FC Utrecht en eindigden de Domstedelingen op een keurige zesde plaats in de eredivisie.
“Voor rouw staat geen tijd”, weet Van Apeldoorn. “Ik zeg ook altijd: na rouw komt een komma, geen punt. Het gaat niet over, wel wordt het minder scherp, is het minder vaak en minder hevig aanwezig in de loop der tijd.”
Het is zoals Arne Slot al zei: “Als de tijd rijp is, zullen we Diogo Jota vieren, zijn doelpunten herdenken en zijn lied zingen. Voor nu zullen we hem herinneren als uniek mens en rouwen om zijn verlies.”
Van Apeldoorn genoot van de reactie van de coach. “Mooi hoe hij dit verwoordt”, zegt ze. “Zo kan deze situatie ook tot verbinding in het team leiden. Aandacht voor het verdriet, maar ook voor de mooie herinneringen.”
