Teamspirit bij Oranje onder druk: Jonker raakt grip kwijt
Een kleedkamer vol losse eindjes
„Er is veel gebeurd,” blikte keeper Daphne van Domselaar terug – niet woensdagavond, na de ontluisterende 0‑3 tegen Engeland, maar op dat beladen EK‑toernooi drie jaar geleden. Destijds strandde Oranje in de verlenging tegen Frankrijk, het team waartegen de ploeg zondag wéér moet stunten om de groepsfase van dit EK te overleven.
Dat vorige toernooi was een aaneenschakeling van tegenslagen: Sari van Veenendaal en Lieke Martens keerden gekwetst huiswaarts, terwijl Vivianne Miedema en Jackie Groenen met het coronavirus in quarantaine moesten. Onder de oppervlakte lag echter een groter euvel: het collectief brokkelde af en bondscoach Mark Parsons verloor gaandeweg zijn gezag. Na de vroege uitschakeling lag zijn ontslag voor de hand.
De nuchtere Hollander brengt orde
Met Andries Jonker arriveerde een „frisse wind”, vertelt voormalig aanvoerder Mandy van den Berg. „Hij was recht‑voor‑zijn‑raap, legde de lat hoog en maakte duidelijk: bij het kerstdiner eet je één oliebol in plaats van vijf.” De resultaten spraken aanvankelijk voor zich: Jonker verloor slechts één van zijn eerste tien interlands en kwalificeerde zich soeverein voor dit EK.
Maar sinds de KNVB in januari bekendmaakte dat zijn contract niet wordt verlengd, knaagt twijfel aan de selectie. „Je merkt dat het vertrekbesluit zijn autoriteit uitholt,” zegt Van den Berg. „Spelers denken onbewust: waarom zou ik me nog schikken onder een trainer die straks toch weg is?”
Wisselende formaties, dalend vertrouwen
Jonker experimenteerde de afgelopen maanden driftig met systemen – van 4‑3‑3 naar 3‑4‑3 en weer terug – en gebruikte in 2025 al 32 verschillende basisspelers. „Niemand wordt beter van die roulatie,” stelt Van den Berg. De cijfers onderstrepen het probleem: van de laatste acht interlands werd er slechts twee gewonnen, met een schamele 0,9 expected goals gemiddeld per duel.
Daniëlle van de Donk gooide na het duel met Engeland nog olie op het vuur. Zij startte op de bank ‘vanwege liesklachten’, maar verklaarde voor de camera dat ze wél fit genoeg was om te beginnen. „Zo’n openlijke tegenspraak tussen speler en bondscoach zie je zelden,” analyseert Van den Berg. „Daarmee zet je de technische staf op scherp én laat je tussen de regels door weten dat de groep niet tevreden is.”
‘Waar is die realistische coach gebleven?’
Analist Leonne Stentler noemt het „veelzeggend” dat juist Van de Donk – „normaal het toonbeeld van loyaliteit” – nu de vinger op de zere plek legt. „Als zelfs zij publiekelijk twijfel zaait, is de collectiviteit ver te zoeken.”
Opvallend is ook de toonverandering bij Jonker zelf. Waar hij in zijn beginperiode ongenadig eerlijk was, benadrukt hij de laatste tijd vooral de „positieve momenten”. Na een 1‑3 verlies tegen Duitsland en een bloedeloos 0‑0 tegen Schotland prees hij „de goede eerste helft”. Voor Van den Berg begint de film zo verontrustend veel te lijken op het optimistische doch tandeloze discours van zijn voorganger Parsons.
„Op dit niveau word je niet afgerekend op flarden, maar op negentig minuten,” – Mandy van den Berg
Kloof tussen ambitie en realiteit
Dat de KNVB het contract van de bondscoach niet verlengt, past in de bredere ambitie om weer aan te haken bij de mondiale top. Topsportdirecteur Nigel de Jong stelde bij de aankondiging dat „nieuwe impulsen” noodzakelijk zijn om de kloof met landen als Spanje, de Verenigde Staten en nu ook Engeland te dichten. Maar halverwege het toernooi lijkt die beslissing vooral ruis te veroorzaken.
Het perspectief: alles of niets tegen Frankrijk
Na twee groepsduels staat Oranje derde met één punt en een doelsaldo van ‑3. Alleen winst op Frankrijk, zondag in Düsseldorf, biedt zekerheid op een plek in de kwartfinale. Statistiekenbureau Gracenote dicht Nederland nog 18 procentkans toe op plaatsing – de laagste odds sinds het EK‑debuut in 2009.
Jonker hintte donderdag op een terugkeer naar de „vertrouwde basis” met Miedema en Van de Donk in de as en linies dicht op elkaar. „We moeten het simpel maken en keihard werken,” zei hij. Toch vragen velen zich af of discipline en arbeidsethos genoeg zijn om de interne barstjes te lijmen.
Stemmen uit de spelersgroep
Een rondgang langs insiders – van fysiotherapeut tot materiaalman – schetst een kleedkamer die „niet kapot, maar wel vermoeid” oogt. Een anonieme speelster vat het samen: „Iedereen wíl wel, maar we zitten niet op dezelfde golflengte. Sinds januari is het net alsof de batterijen halfleeg zijn.”
Volgens performance‑coach Wieke Kaptein is het probleem deels mentaal: „Continu moeten schakelen tussen systemen vergt cognitieve energie. Combineer dat met clubverplichtingen en je krijgt vermoeide breinen.”
Oranjes laatste strohalm
De geschiedenis biedt een sprankje hoop. Op het WK 2019 klopte Oranje het veel sterker geachte Frankrijk in de kwartfinale na penalty’s. Van den Berg: „Voetbal blijft een rare sport. Eén vroege goal kan de boel ontploffen en mentale wonden ineens lijmen.”
Maar als het misgaat, wacht een hete zomer vol evaluaties. Dan moet de KNVB niet alleen een nieuwe bondscoach aanstellen, maar ook bedenken hoe de zo gekoesterde teamspirit opnieuw kan worden opgewekt. Voorlopig hangt alles af van zondag.
„Het wordt óf een wonder, óf een harde landing. Een middenweg is er niet.” – Leonne Stentler
